نانموده هائی از سرگذشت آرشیو در ایران

در این مقاله، ضمن مروری بر تاریخچۀ آرشیو در ایران، از شکل اولیه و ابتدائی آن تا سازماندهی بایگانی ها به سبک جدید و نیز تا زمان تأسیس سازمان اسناد ملی ایران، موارد بیان نشده ای دربارۀ کوشش های انجام شده برای تأسیس آرشیو در ایران مطرح شده است. همچنین به دو گرایش عمده-که موجب پیدایش این سازمان شد- اشاره شده است. در واقع از پایان دورۀ قاجار به بعد بتدریج افزایش روزافزون حجم پرونده های راکد و اشغال فضای چشمگیری از وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی و بالا بودن هزینه های نگهداشت پرونده های راکد برای دولت، برخی دستگاه ها را برآن داشت که برای امحای اوراق زائد خود تدبیری بیندیشند. این تکاپوها،فکر ایجاد مرکزی برای نگهداری اسناد راکد را به وجود آورد. از طرف دیگر، نخستین کوشش ها برای حفظ و نگهداری اسناد ارزشمند دولتی در این دوره شکل گرفت و در دهه های بعد به صورت سه گرایش برای تأسیس بایگانی راکد، آرشیو ملی و ترکیبی از آن دو درآمد که سرانجام به تأسیس سازمان اسناد ملی انجامید.